Sexbierum
Sexbierum (Fries: Seisbierrum) is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. (Bron: Wikipedia) Het ligt ten noordwesten van de stad Franeker en ten zuidwesten van Oosterbierum. Het vormt met Pietersbierum een dubbeldorp. Door het dorpsgebied stromen de Dijksvaart en Roptavaart, en erlangs de Opvaart.
Verder loopt de N393 door het dorpsgebied en erlangs de A31. In 2021 telde het dorp 1.705 inwoners. Een klein deeltje van Pietersbierum valt formeel onder Sexbierum. De bewoning aan de Hoarnestreek in de Hornestreek werd tot even voorbij halfweg de 20ste eeuw aangeduid als de buurtschap Sexbierumerhorn.
Geschiedenis
Sexbierum is ontstaan op een terp op een kwelderwal langs de Waddenzee. In 1275, de oudste zekere vermelding, wordt de naam van het dorp geschreven als Sixtisberen, in 1322 als Sixtebeeren, in 1324 in het Latijn als Beati Sixti Borum, in 1371 als Sexberum, in 1456 als Sixtiberum en in 1505 als Sexbierum. Berum/Bierum is de datief meervoud van het Oudfriese bêre, dat schuur of huis betekent. Het eerste element is de persoonsnaam Sixtus, die in verband wordt gebracht met de heilige paus Sixtus II. De naam betekent dus 'de huizen van Sixtus'[2] Een oudere vermelding Berum uit 1139 zou ook op dit dorp kunnen slaan. De verklaring van Rembertus Westerhoff, die in 1865 suggereerde dat de naam Sexbierum 'dijksterhuizen' zou betekenen, is verouderd, sinds bekend is dat de terp op een natuurlijke kwelderwal en niet op een dijk werd opgeworpen.
Na de Tweede Wereldoorlog breidde Sexbierum zich uit richting Pietersbierum, waarmee het in de jaren 70 van de twintigste eeuw vergroeide. Oorspronkelijk stond het gemeentehuis van de gemeente Barradeel in Pietersbierum, maar nadat de grens een kleine honderd meter werd opgeschoven, kwam het in Sexbierum te staan. Sinds deze grenscorrectie vallen een aantal huizen van het dorp Pietersbierum sindsdien formeel onder Sexbierum. Totdat de gemeente Barradeel op 1 januari 1984 werd opgeheven, bleef Sexbierum de hoofdplaats van die gemeente. Tussen 1984 en 2018 lag het dorp in de gemeente Franekeradeel, die in 2018 opging in de gemeente Waadhoeke.
Kerken
In het dorp staan twee kerken. De Sixtuskerk was voor de Reformatie gewijd aan de heilige paus Sixtus II en bestaat sinds de 13e eeuw. De kerk werd in de 15de eeuw uitgebreid tot een kruiskerk, maar in de 18e eeuw werd de zuidelijke dwarsarm afgebroken en de noordelijke verbouwd tot consistoriekamer. Daarbij werd in de noordelijke muur in een ingemetselde nis een beeld van de heilige Sixtus teruggevonden. Mogelijk was dit ten tijde van de Reformatie verborgen.
De voormalige gereformeerde kerk is veel jonger. Deze kerk dateert uit 1928 en verving een kerk uit 1882. Deze kerk werd in 2021 buiten gebruik gesteld.